Time in Range bij alle typen diabetes

Time in Range biedt gezondheidswinst en vermindering van je kans op complicaties. En het maakt daarbij niet of je nou diabetes type 1, diabetes type 2 of een van de andere typen diabetes hebt. Eigenlijk is het heel makkelijk: je ziet precies wanneer je glucosewaarden binnen de streefwaarden vallen.

Maar wat is Time in Range (TIR) nou precies en hoe gebruik je het in je dagelijkse leven? Wat zijn streefwaarden en wat is het verschil met HbA1c? Lees het hier!

Wat is Time in Range?

Time in Range (ook wel TIR genoemd) is het percentage van de tijd waarop je glucosewaarden binnen de streefwaarden vallen. Dit kan per dag bekeken worden. Maar ook over een langere tijdsperiode.

Time in range = tijdsduur met goede glucosewaarden
Time above range = tijdsduur met te hoge glucosewaarden
Time below range = tijdsduur met te lage glucosewaarden

Binnen time above range en time below range vallen nog twee subcategorieën. Samen met time in range brengt dit het totaal op 5 categorieën. Van hoog naar laag ziet dat er zo uit:

• Zeer hoog % in het gebied van 13,9 mmol/L en hoger
• Hoog % in het gebied tussen de 10 en 13,9 mmol/L
• Goed % in het gebied tussen de 3,9 en 10 mmol/L
• Laag % in het gebied tussen 3 en 3,9 mmol/L
• Zeer laag % in het gebied van 3 mmol/L en lager

In een schema ziet het er als volgt uit:

Uitleg bij het schema:

De stippellijn geeft een 12-uurs meting aan. Je ziet dat een groot deel van de glucosewaarden in het oranje doelbereik valt. Dat is goed, je zit dan voor een groot deel binnen Time in Range.

Je ziet ook een grote piek rond 11.00 uur en een kleine piek rond 17.00 uur. Ook een klein dal rond 8.00 uur. Deze probeer je er zoveel mogelijk uit te krijgen door insulinegebruik of aanpassing van leefstijl/beweging. 

Wat is het streefbereik?

Artsen en wetenschappers hebben in 2019 samen de beste streefwaarden bepaald. Dit is het streven voor optimale bloedsuikerwaarden.

Binnen het streven mag je maximaal 30% buiten het doelbereik vallen (dus lager dan 3,9 mmol/L en hoger dan 10 mmol/L). Daarvan mag maximaal 25% hoog zijn, daarvan 5% zeer hoog. En 5% laag, waarvan 1% zeer laag.

Hoe zie je dit op de glucosesensor?

De huidige glucosesensoren berekenen deze waarden automatisch en tonen deze in het scherm van reader of mobiele telefoon.

Type 2: Geen insuline,
maar wel een sensor?

Time in Range laat een verloop zien

Bij de vingerprikmethode beschik je over een momentopname. Je kent dan alleen de bloedglucosewaarde van het moment dat je de vingerprik hebt gedaan. Doe je 5x per dag een vingerprik, dan weet je van die 5 momenten hoe je bloedglucosewaarde was. Ook dan kan 'In Range', 'Above Range' en 'Below Range' zien, maar elke vorm van 'Time' oftewel de tijd dat je in de range zit ontbreekt. 

Een glucosesensor meet de glucosewaarde continu en laat het verloop van je glucosewaarde zien. Je ziet dus je glucosewaarden over de 24 uur van elke dag. 

Het resultaat van deze continue 24-uursmeting met een sensor is onder meer de mogelijkheid om te sturen op time in range. 

Wat is het verschil met HbA1c?

Het beoordelen van Time in Range wordt in de diabeteszorg als een zeer belangrijke aanvulling op HbA1c gezien en kan op den duur de HbA1c (deels) vervangen.

Het HbA1c is een afspiegeling van de gemiddelde bloedglucosewaarde over de afgelopen drie maanden. Een belangrijk getal en een maatstaf voor het inschatten van je kans op complicaties.

Maar het HbA1c zegt niets over hoeveel variatie er zit in je glucosewaardes. Of waar je verbeteringen zou kunnen doorvoeren. 

De HbA1c wordt vooralsnog als de best voorspellende waarde voor complicaties gezien. Maar ook het hebben van een hogere time in range wordt geassocieerd met minder complicaties^1.

De Time in Range hangt sterk samen met de HbA1c. Over het algemeen geldt: hoe hoger de time in range, hoe lager de HbA1c. 

Hoe hoger de TIR, hoe lager de HbA1c?

Dit is echter niet altijd zo, want iemand met veel hypo’s kan een heel laag HbA1c hebben, die omhoog gaat als iemand meer ‘in range’ zit en minder hypo’s heeft. Daar is ook direct het punt wat Time in Range nuttiger maakt dan HbA1c; het geeft veel meer informatie. 

De illustratie hieronder laat drie mensen zien die allemaal dezelfde nette HbA1C van 53 mmol/mol hebben over een periode van drie maanden. 

Ze krijgen allemaal op basis van hun HbA1c een compliment en stevige handdruk van hun arts of diabetesverpleegkundige.

Maar de eerste (schema links) heeft enorme schommelingen, voelt zich regelmatig niet lekker door hypo's of hypers en loopt een hoger risico op complicaties op de langere termijn. De tweede (schema midden) heeft regelmatig een uitschieter en kan met een glucosesensor nauwkeuriger sturen. De derde (schema rechts) 'vaart' goed en kan op deze wijze doorgaan zonder hypo's en hypers en met een duidelijk minder grote kans op complicaties. 

De afbeelding hieronder laat zien hoe het de persoon in het midden vergaat:

Uitleg van deze afbeelding:

Als we inzoomen zien we een doelbereik van 74% dat mooi boven het streefbereik van 70% valt. Hij of zij zit maximaal 20% op een te hoge waarde, waarvan 3% zeer hoog. Ook dat zit nog binnen het vastgestelde streefbereik. Het percentage te laag zit iets boven de 5%, maar dat is verwaarloosbaar. Deze persoon haalt het streefbereik en minimaliseert daarmee het risico op complicaties, wel is het fijn als de hypo's en hypers ook nog worden voorkomen.

Het percentage Time in Range geeft je dus zowel meer als diepere informatie over hoe je die HbA1c hebt bereikt. Dus hoe stabiel je bloedglucosewaardes over de dag zijn. Het percentage Time in Range zegt ook iets over je risico op complicaties op lange termijn.

De verwachting is dat de HbA1c niet meer voor elk consult bepaald hoeft te worden, omdat de Time in Range al genoeg informatie geeft, maar dat de HbA1c (vooralsnog) nog wel minimaal 1x per jaar bepaald zal worden. 

Time in Range door middel van een sensor

Je kunt je Time in Range alleen volgen door het dragen van een sensor. Bij een intensief insulineschema van vier keer per dag insuline, kom je in aanmerking voor vergoeding van een sensor vanuit de basisverzekering. Iedereen met diabetes type 1 kan er dus voor kiezen om door middel van een glucosesensor de eigen Time in Range te volgen. 

Bij diabetes type 2 zonder insulinetoediening kom je niet in aanmerking voor vergoeding (behalve bij zwangerschap of een zwangerschapswens). Wel is er een optie om op eigen kosten af en toe een meting van twee weken te doen met een glucosensor: Geen insuline, wel een sensor.

Je kijkt in je glucosedata van je sensor in hoeverre je binnen je streefwaarden zit, hoe vaak je te hoog zit en hoe vaak te laag. Je kunt door de dag heen zien waar de problemen zitten om aan te pakken.

Ga je vervolgens aan de slag met het optimaliseren van je waarden, dan zie je het effect direct op je Time in Range.

Wat is het voordeel van Time in Range?

Time in Range geeft je direct informatie op wat je gedaan hebt en wat het resultaat daarvan is. Je leert je lichaam en alle factoren die de glucosewaarden beïnvloeden beter kennen. Het helpt je om zelf de regie te nemen, je eetgewoonten of leefstijl aan te passen en direct te zien wat het resultaat daarvan is.

Als je gaat werken aan minder time below range (< 3,9 mmol/l) dan helpt dat je om hypo's te voorkomen en hypo-unawareness te verminderen of te voorkomen. Je kijkt hoe lang en wanneer je laag zit, zodat je daar je behandeling op kunt aanpassen. Door bijvoorbeeld je insulinetoediening aan te passen of door sport en beweging anders te plannen.

Als je gaat werken aan minder time above range (>10 mmol/l) helpt dat je om hypers en lange termijn complicaties te verminderen of te voorkomen. Bijvoorbeeld door de basaalinsuline anders in te stellen of de timing van het insulinespuiten/bolussen aan te passen. 

Diabetestechnologie zoals rt-CGM
en Hybrid Closed Loop (HCL) systemen
kunnen voor veel mensen helpen om
Time in Range doelen (makkelijker)
te behalen. Diabetesvereniging Nederland
zet zich in voor keuzevrijheid
en brede vergoeding van hulpmiddelen
die passen bij de persoon met diabetes. 

Is Time in Range een wonderoplossing?

Nee, want Time in Range zegt ook weer niet alles. Het geeft geen informatie over hoe diep je hypo’s of hoe hoog je hypers zijn.

Ook zegt je Time in Range weinig over je gemiddelde bloedglucosewaarde en maar beperkt iets over glucoseschommelingen.

Daarnaast kun je ook doorslaan en altijd een bepaald percentage willen bereiken.

"Uiteindelijk gaat het niet om de cijfers
maar om hoe je je voelt."
aldus Judith Opland in Diabc april 2022

Time in Range bij diabetes type 2

Time in Range wordt vaak gekoppeld aan type 1 omdat het gemeten wordt door een glucosesensor. Sensoren worden voornamelijk gebruikt bij type 1 en mensen met type 2 die een intensief insulineschema volgen. 

Time in Range is echter ook voor mensen met diabetes type 2 een hele goede indicatie voor de risico's op complicaties door te hoge of te lage bloedsuikers gedurende de dag. Er gaan dan ook internationaal steeds meer stemmen op om time in range bij diabetes type 2 een belangrijkere rol te geven.

Het op regelmatige basis gebruiken van een glucosesensor bij diabetes type 2 geeft veel informatie die met een de meting van een Hba1C niet bekend is. Met de huidige vergoedingsregels is gebruik van een glucosensor bij diabetes type 2 (zonder intensief insulineschema) voor eigen portemonnee.

Hoe pak je het aan?

• Ga in overleg met je arts over een haalbare, persoonlijke Time in Range om op te koersen. Niet te laag, maar ook weer niet zo strak dat je er zenuwachtig van wordt;
• Zorg dat je samen met je behandelteam realistische doelen opstelt, anders is het niet vol te houden. Als je je prima voelt met iets hogere glucosewaarden of als jouw kans op complicaties lager liggen, kun je ook andere keuzes maken.

^1. Time in range, het HbA1c van de toekomst? Amsterdam UMC, afdeling Interne Geneeskunde