Coeliakie (spreek uit als seu-li-a-kie) wordt ook wel glutenintolerantie genoemd. Het eten van gluten veroorzaakt bij mensen met coeliakie, ontstekingsreacties in de dunne darm. Deze kan daardoor zijn werk niet meer goed doen. Herken de klachten van coeliakie en weet wat het betekent voor de behandeling van je diabetes.
Ongeveer één procent van de Nederlanders heeft coeliakie, maar als je diabetes type 1 hebt is die kans zes keer zo groot.
In Nederland hebben ongeveer 6.000 mensen diabetes type 1 én coeliakie. Dat aantal is naar verwachting veel groter omdat veel mensen met diabetes type 1 niet weten dat ze coeliakie hebben. Coeliakie is net als diabetes een auto-immuunziekte.
Bij iemand met coeliakie ontstaan door het eten van gluten ontstekingsreacties in het darmslijmvlies van de dunne darm. Een gezonde dunne darm heeft aan de binnenkant darmplooien met daarop darmvlokken. Door de plooien en de vlokken is er een groot oppervlak voor voedselopname. Belangrijke voedingsstoffen kunnen daardoor goed worden opgenomen in het lichaam.
Bij iemand met coeliakie ziet het lichaam de gluten als schadelijke indringers. Het lichaam maakt antistoffen aan. Deze vallen de gluten en de cellen in de darmwand aan. Dit veroorzaakt ontstekingen in het slijmvlies van de dunne darm dat daardoor beschadigt. Hierdoor nemen je darmen minder goed voedingsstoffen uit eten op.
Als je coeliakie hebt, kun je niet tegen gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge, spelt en gerst. Gluten zitten in producten die van deze granen zijn gemaakt. Denk aan brood, crackers, pizza, pasta en koek. Ook zit het in producten waar je het niet direct in verwacht. Bijvoorbeeld in de ingrediënten van soep (bindmiddel, vermicelli of vlees), in sauzen, sommige snoepjes, ijssoorten en bier. Gluten komt uit het Latijn en betekent ‘lijmstof’. De gluten zijn plakkerig en geven bijvoorbeeld brood veerkracht en soepelheid.
Als je geen gluten eet, merk je niets vreemds. Doe je dit wel, dan krijgen mensen met coeliakie vaak diarree of last van verstopping, buikpijn of moeten ze overgeven. Na langere tijd wordt je vaak (extreem) moe, verlies je gewicht en kun je somber worden.
De symptomen van coeliakie verschillen per persoon. De eerste verschijnselen van coeliakie kunnen bij baby’s al optreden als ze vanaf de zesde maand voor het eerst een broodkorst of pap in de vorm van tarwebloem krijgen. Maar de klachten kunnen ook op latere leeftijd beginnen.
Heb je diabetes en weet je niet dat je coeliakie hebt? Dan kan de coeliakie de oorzaak zijn van moeilijk te reguleren bloedglucosewaarden. Dit komt omdat glucose niet ‘normaal’ vanuit de darmen in het bloed wordt opgenomen.
Glutenintolerantie is een auto-immuunziekte waar je niet – zoals bij een allergie – overheen kunt groeien. Net als je diabetes is het er levenslang. Je zal er altijd in meer of mindere mate last van hebben en je moeten houden aan een streng glutenvrij dieet om verdere beschadiging van je darmen te voorkomen. Elk spoortje van gluten dat je binnenkrijgt kan de darm opnieuw beschadigen.
Coeliakie komt vaker voor bij mensen met diabetes type 1. Dat komt omdat beide aandoeningen te maken hebben met het afweersysteem. Onderzoekers van het LUMC hebben vastgesteld dat een bepaald enzym in ons lichaam betrokken is bij zowel de afweerreactie tegen gluten, als tegen de eilandjes van Langerhans die insuline maken.
Dit gebeurt vooral als de eilandjes al geprikkeld zijn, bijvoorbeeld door een virusinfectie of ontsteking. Wat krijg je eerder: coeliakie of diabetes? Daarin zit geen vaste volgorde.
Kinderen met insulineafhankelijke diabetes worden standaard iedere 5 jaar gecontroleerd op coeliakie. Volwassenen worden hier niet standaard op getest. Denk je dat je (of je kind) coeliakie hebt, bespreek dat dan met je internist of de kinderarts. De diagnose coeliakie wordt vastgesteld met bloedonderzoek. Bij volwassenen wordt het darmslijmvlies ook onderzocht met een dunnedarmbiopsie.
Met diabetes moet je goed nadenken over koolhydraten. Met coeliakie is dit extra moeilijk. Je bedenkt eerst dat je glutenvrij eet en daarna bereken je nog eens hoeveel koolhydraten erin zitten. Een diëtist kan je helpen bekijken of je voldoende voedingstoffen binnenkrijgt en welke dingen je het beste kunt eten om gezond te blijven. Begin glutenvrij eten altijd in overleg met een diëtist.
Voluit leven met diabetes. Dat is waar Diabetesvereniging Nederland voor staat. Samen zetten we ons in voor goede zorg en een beter leven voor alle mensen met diabetes.